Kamica nerkowa to choroba przewlekła układu moczowego. Najczęściej objawia się silnymi dolegliwościami bólowymi i zaburzeniami w oddawaniu moczu. Co ciekawe, leczenie obejmuje stosowanie określonych leków, ale bardzo istotny w przebiegu choroby jest także prowadzony styl życia. Jakie zatem stosuje się leczenie? Czy kamica nerkowa jest uleczalna? A może można jej zapobiegać?
Czym jest kamica nerkowa?
Kamica nerkowa to choroba przewlekła, w której dochodzi do powstawania złogów, tzw. kamieni nerkowych. Najczęściej są one zlokalizowane w moczowodach lub w nerkach. Wytrącanie się kamieni nerkowych zachodzi na skutek przekroczenia tzw. progu rozpuszczalności dla związków takich jak np. wapń, szczawiany czy fosforany. Przyczyną tego stanu rzeczy najczęściej jest zastój moczu, zakażenia układu moczowego czy zbyt wysokie stężenie wspomnianych wcześniej związków w moczu (1).
Wśród podstawowych objawów schorzenia takiego jak kamica nerkowa wymienia się silne dolegliwości bólowe (tzw. kolka nerkowa) okolicy lędźwiowej. Ból może promieniować w kierunku pachwiny lub pęcherza moczowego. Kamica nerkowa objawiać się może także częstym oddawaniem moczu, pieczeniem podczas tej czynności, obecnością krwi w moczu, a także ogólnym osłabieniem, nudnościami i wymiotami (1).
Kamica nerkowa – jak się ją diagnozuje?
Kamica nerkowa jest diagnozowana przez lekarza specjalistę – najczęściej nefrologa. Podstawą do rozpoznania jest dokładny wywiad obejmujący wszelkie dolegliwości, ich charakter i przebieg w czasie. Kamica nerkowa najczęściej objawia się silnym bólem. Określenie jego typowej lokalizacji, zwłaszcza w połączeniu z zaburzeniami oddawania moczu, jest istotnym elementem diagnozy.
Kolejnym elementem diagnostyki jest badanie lekarskie, podczas którego lekarz ocenia dolegliwości bólowe/napięcie okolic nerki. Następnie wykonywane są badania takie jak RTG i USG. Niekiedy wykonywana może być także tomografia komputerowa, która jest najbardziej dokładna. Obecna kamica nerkowa pozwala zauważyć złogi w przewodach lub nerce. W ramach rozwiania wątpliwości lub aby potwierdzić wynik innych badań, wykonuje się także urografię (ocena przebiegu dróg moczowych) (2).
Wśród badań pomocniczych, które także są istotne przy schorzeniach takich jak kamica nerkowa, warto uwzględnić badanie ogólne moczu, w którym często stwierdza się obecność krwi, a także morfologię, gdzie zauważa się między innymi wzrost wskaźników stanu zapalnego (np. CRP, OB etc.)
Leczenie kamicy nerkowej
Kamica nerkowa może być leczona w różny sposób w zależności od intensywności dolegliwości bólowych, wielkości i lokalizacji kamieni nerkowych czy ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Leczenie najczęściej obejmuje łagodzenie dolegliwości bólowych, a także stosowanie leków, bądź wykonanie zabiegu umożliwiającego pozbycie się złogów.
Jednocześnie warto wiedzieć, że niekiedy kamica nerkowa nie daje objawów. Najczęściej jest to związane z bardzo małym rozmiarem kamieni nerkowych. W takich przypadkach leczenie nie zawsze jest konieczne (1).
Leczenie zachowawcze
Zgodnie z tym co wspomniano wyżej, niekiedy kamica nerkowa nie powoduje tak silnych dolegliwości bólowych, jakie występują w kolce nerkowej. W przypadku małych złogów (do 5 mm) i ograniczonych dolegliwościach bólowych stosuje się leczenie zachowawcze, polegające na zwiększeniu podaży płynów i stosowaniu leków przeciwbólowych, najczęściej niesteroidowych leków przeciwzapalnych (1, 3, 4).
Kamica nerkowa – leczenie farmakologiczne
Gdy leczenie zachowawcze jest niewystarczające, konieczne jest leczenie farmakologiczne o silniejszym działaniu. W przypadku bólu niekiedy zalecone mogą być oprócz NLPZ także leki opioidowe i leki rozkurczające mięśnie gładkie (1, 2, 3).
Dodatkowe leczenie farmakologiczne może także obejmować podawanie substancji, które ułatwiają rozpuszczanie się kamieni nerkowych. Dla przykładu, gdy kamica nerkowa wywołana jest przez kamienie moczanowe, podaje się związki takie jak cytrynian potasu, które zwiększają pH moczu. Z kolei, gdy kamica nerkowa spowodowana jest przez kamienie fosforanowe, leczenie obejmuje podawanie związków, które obniżają pH (3, 4).
Lekiem, który stanowi skuteczne wsparcie w leczeniu kamicy nerkowej jest Urosept(R). Stanowi on połączenie naturalnych ziół o działaniu moczopędnym i przeciwzapalnym z substancjami takimi jak cytrynian sodu i potasu, który umożliwia rozpuszczanie kamieni nerkowych (5).
Innowacyjne metody leczenia
Leczenie kamicy nerkowej, zwłaszcza w przypadku złogów o dużych rozmiarach, obejmuje ich usuwanie z układu moczowego. Leczenie zabiegowe to nefrolitotrypsja przezskórna, w której dochodzi do usunięcia złogu za pomocą endoskopu (nefroskopu). Kamica nerkowa jest także leczona metodą litotrypsji ureterorenoskopowej, w której złogi również są usuwane endoskopowo, ale endoskop wprowadza się przez cewkę moczową (1).
Z kolei leczenie innowacyjne to litotrypsja pozaustrojowa, w której kruszenie złogów wykonuje się falami uderzeniowymi generowanymi pozaustrojowo, co stanowi mniejsze ryzyko powikłań i ma większy komfort dla pacjenta. Jednocześnie ta metoda ma liczne przeciwwskazania związane z działaniem fal na organizm. Wśród nich wymienia się np. ciążę czy leczenie przeciwkrzepliwe i przeciwpłytkowe (1).
Kamica nerkowa – naturalne metody leczenia
Leczenie naturalne obejmuje spożywanie określonej diety, wypijanie odpowiedniej ilości płynów czy stosowanie ziół. Te o charakterze moczopędnym i przeciwzapalnym mają szczególne znaczenie. Potencjalne istotne dla układu moczowego i chorób takich jak kamica nerkowa mogą okazać się: liść brzozy, ziele nawłoci, skrzyp polny, korzeń pietruszki czy liść pokrzywy (6).
Kamica nerkowa – czy dieta ma znaczenie?
O tym, jak dużą rolę odgrywa dieta i jaki model żywienia jest zalecany, decyduje skład kamieni nerkowych. Przykładowo dieta wysokobiałkowa zwiększa ryzyko wydalania wapnia i tworzenia się jego złogów. Zatem to jak wygląda dieta w kamicy, wymaga indywidualnego dopasowania do pacjenta (7).
Uniwersalne jest zalecenie wypijania odpowiedniej, niekiedy ustalonej z lekarzem, ilości płynów. Pacjentom zaleca się zdrową, zróżnicowaną dietę o kaloryczności dopasowanej do ich zapotrzebowania. Gdy występuje kamica nerkowa, ale stan pacjenta jest względnie dobry, najczęściej wskazane jest stosowanie diety DASH lub śródziemnomorskiej. Zaleca się ograniczyć sól, białko zwierzęce i żywność przetworzoną (7).
Zapobieganie i profilaktyka kamicy nerkowej
Kamica nerkowa to choroba, której można zapobiegać. Jej profilaktyka obejmuje dbanie o odpowiednie nawodnienie i regularne uprawianie aktywności fizycznej (wspiera eliminację drobnych złogów). Istotne jest również ograniczenie soli i mięsa, a także spożywanie zdrowej diety np. DASH. Kamica nerkowa wymaga dopasowania profilaktyki do jej rodzaju. Leczenie zachowawcze obejmuje podawanie określonych leków, a pomocniczo zalecone może być także ograniczenie określonych związków np. szczawianów (1, 3, 4, 7).
Podsumowując, kamica nerkowa to choroba przewlekła, która wymaga holistycznego podejścia – od diagnostyki, przez leczenie, aż po profilaktykę. Zalecenia muszą być zawsze indywidualnie dopasowane do pacjenta – jego stanu zdrowia i składu kamieni nerkowych. Najczęściej stosowane leczenie obejmuje leczenie przeciwbólowe, a także leczenie farmakologiczne i zabiegowe, którego celem jest usunięcie złogów.
Bibliografia:
- W. Sułowicz i wsp. Kamica nerkowa. Medycynapraktyczna.pl; W: Interna; Choroby nerek i dróg moczowych. Dostęp online 12.05.2025.
- A. Sałacki. Kamica nerkowa. Podyplomie.pl; 2017:11:Kamica nerkowa. Dostęp online 12.05.2025.
- Matuszewski M. Kamica moczowa – wytyczne European Association of Urology. Przegl Urol 2016;4:15-25.
- Świniarski PP. Standardy leczenia kamicy moczowej. Medycyna po Dyplomie 2017;26:217-245
- Urosept(R). Strona producenta, dostęp online 15.05.2025.
- M. Pietrewicz. Kamica nerkowa. Jak powstają kamienie nerkowe i jak wygląda profilaktyka? Dietetycy.org; dostęp online 12.05.2025.
- J. Lutomski i wsp. Fitoterapia w urologii. Postępy Fitoterapii 4/2000, s. 8-12.