Zapalenie pęcherza moczowego to częsta dolegliwość, która dotyka głównie kobiety, ale może występować również u mężczyzn. Co ciekawe, częstość występowania tego schorzenia u kobiet jest nawet 50 razy większa, niż u mężczyzn! Najczęściej zapalenie pęcherza wywołane jest przez bakterie, które dostając się do układu moczowego, powodując stan zapalny. Objawy, takie jak ból i pieczenie przy oddawaniu moczu, znacząco obniżają komfort życia. Jakie są przyczyny zapalenia pęcherza? Jak można mu zapobiegać na co dzień?
Czym jest zapalenie pęcherza?
Zapalenie pęcherza moczowego to stan, w którym dochodzi do nagromadzenie drobnoustrojów, najczęściej bakterii, w pęcherzu moczowym. Co ciekawe, właśnie ta przestrzeń w naszym organizmie powinna pozostać jałowa, czyli pozbawiona obecności jakichkolwiek bakterii. Jednakże w pewnych warunkach może dojść do przedostania się bakterii i ich namnażania. Taka sytuacja nazywana jest zakażeniem pęcherza moczowego i jest bezpośrednią przyczyną zapalenia pęcherza.
Niepowikłane zapalenie pęcherza
Najczęściej przyczyną zakażenia jest bakteria E. coli, zasiedlająca jelito grube. Gdy to właśnie ta bakteria jest przyczyną zapalenia pęcherza, a także nie występują powikłania, mówimy o niepowikłanym zakażeniu układu moczowego (niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego).
Powikłane zapalenie pęcherza
Gdy zapalenie pęcherza wynika z obecności innych drobnoustrojów, a także występują dodatkowe zaburzenia układu moczowego, to stan ten możemy określić jako powikłane zakażenie układu moczowego (powikłane zapalenie pęcherza moczowego).
Przewlekłe zapalenie pęcherza
Zapalenie pęcherza może mieć także charakter przewlekły, czyli wydłużający się. Mianowicie, w klasycznej postaci choroby, po wdrożonym leczeniu, zapalenie nie powinno trwać dłużej niż 10 – 14 dni. Z kolei w przewlekłym zapaleniu pęcherza moczowego stan chorobowy przedłuża się i trwa co najmniej 2 tygodnie. Jednocześnie o przewlekłym zapaleniu pęcherza mówimy również, gdy choroba powraca (min. 2 razy w ciągu 6 miesięcy).
Kto częściej choruje na zapalenie pęcherza?
Jak wskazują dane, zapalenie pęcherza to choroba, która zdecydowanie częściej występuje u kobiet. Jest to związane z odmienną od mężczyzn budową układu moczowego. Cewka moczowa, będąca u kobiet zdecydowanie krótsza, aniżeli u mężczyzn, stanowi dużo mniejsze wyzwanie dla bakterii zasiedlających inne narządy ciała czy środowisko zewnętrzne. Jak szacują eksperci nawet 20% kobiet przynajmniej raz w swoim życiu zachoruje na zapalenie pęcherza moczowego i wartość ta jest o około 50 razy wyższa, aniżeli u mężczyzn.
Zapalenie pęcherza może także występować u dzieci i młodzieży. Praktycznie we wszystkich grupach wiekowych schorzenie to częściej dotyka kobiety i dziewczęta, aniżeli mężczyzn i chłopców. Wyjątkiem są tylko niemowlęta, gdzie częściej może dochodzić może do zapalenia pęcherza u płci męskiej z powodu wad wrodzonych. Jednocześnie nadal grubą osób, które najczęściej chorują na zapalenia pęcherza są kobiety w wieku rozrodczym.
Przyczyny zapalenia pęcherza
Poznanie przyczyn zapalenia pęcherza jest kluczowe zarówno, gdy chcemy uniknąć rozwoju choroby, jak i także ograniczyć ryzyko jej nawrotu. Wiemy już, że w przypadku mężczyzn i kobiet przyczyny wystąpienia zakażenia układu moczowego są różne. Zatem, jakie są najważniejsze przyczyny zapalenia pęcherza?
Przyczyny zapalenia pęcherza u kobiet
Podstawową przyczyną zapalenia pęcherza u kobiet jest określona budowa anatomiczna, a więc zakończenie jelita w bliskiej odległości od cewki moczowej i także stosunkowo krótka cewka moczowa, która nie zawsze skutecznie chroni przed kolonizacją bakterii ze środowiska zewnętrznego. Wspomniane wyżej czynniki powodują, że potencjalnie normalne lub błahe sytuacje takie jak kąpiel w zbiornikach wodnych czy aktywność seksualna mogą spowodować dostanie się bakterii do pęcherza.
Dodatkowo czynniki, które zwiększają ryzyko zapalenia pęcherza u kobiet to także:
- brak odpowiedniej higieny okolic intymnych lub zbyt inwazyjna higiena np. stosowanie nieodpowiednich środków, aplikowanie ich za głęboko, stosowanie wkładek higienicznych etc.,
- zmiany hormonalne np. menopauza, gdzie na skutek spadku estrogenów zmniejsza się ilość ochronnego śluzu,
- choroby przewlekłe i leki, zwłaszcza takie, które wpływają negatywnie na układ odpornościowy np. zespół metaboliczny czy leczenie immunosupresyjne,
- zabiegi medyczne związane ze stosowaniem cewnika.
Przyczyny zapalenia pęcherza u mężczyzn
Choć zapalenie pęcherza u mężczyzn występuje rzadko, to niestety zazwyczaj związane jest z poważniejszymi zaburzeniami zdrowia. Oczywiście bezpośrednią przyczyną nadal może być zakażenie bakteryjne np. E. coli. Jednakże cewka moczowa u mężczyzn stanowi solidną zaporę dla środowiska zewnętrznego. Zatem, jeśli dochodzi do rozwoju zapalenia pęcherza, najczęściej konieczne jest wystąpienie dodatkowego czynnika np. utrudniony odpływ moczu wynikający z innego schorzenia np. przerostu prostaty czy kamicy nerkowej.
Inne przyczyny zapalenia pęcherza moczowego u mężczyzn to także zwężenie cewki moczowej, które występuje jako wada wrodzona lub jest konsekwencją przebytych chorób przenoszonych drogą płciową. Ryzyko zapalenia pęcherza zwiększają także choroby wenerologiczne np. chlamydia, gdyż zwiększają ryzyko przeniesienia bakterii za cewkę moczową, do pęcherza.
Czynnikiem ryzyka zapalenia pęcherza u mężczyzn, podobnie jak u kobiet, są także procedury medyczne związane z zakładaniem cewnika, a także choroby przewlekłe wpływające na osłabienie odporności czy stosowane leki np. cukrzyca, otyłość czy leczenie immunosupresyjne.
Objawy zapalenia pęcherza
Odczuwając nieprzyjemne dolegliwości z okolic intymnych, zastanawiamy się czy to co czujemy to właśnie zapalenie pęcherza. Jakie zatem są jego objawy? Czy mężczyźni, kobiety i dzieci odczuwają je tak samo?
Objawy zapalenia pęcherza u dziecka
W przypadku dzieci objawy zapalenia pęcherza mogą nie być i najczęściej są “nieswoiste”, czyli nie wskazują w sposób oczywisty co dolega maluchowi. Najczęstsze objawy to gorączka i rozdrażnienie. Niekiedy rodzice zauważają także brak apetytu, a dzieci skarżą się na bóle brzucha. Nieco rzadziej mogą pojawić się wymioty lub moczenie się, nawet po oddaniu moczu.
Objawy zapalenia pęcherza u dorosłych
Objawy zapalenia pęcherza są odczuwane jako bardzo nieprzyjemne, zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn. Najczęściej towarzyszy nam ból czy pieczenie w okolicach intymnych, a także ogólne osłabienie organizmu. Jednakże jak dokładnie zapalenie pęcherza odczuwają kobiety, a jak mężczyźni?
Zapalenie pęcherza u kobiet – objawy
Do podstawowych i najczęstszych objawów zapalenia pęcherza należą przede wszystkim dolegliwości bólowe i pieczenie podczas oddawania moczu. Równie często występuje częste i/lub natychmiastowa potrzeba oddawania moczu. Nierzadko ta “konieczność udania się do toalety” jest nieefektywna.
Dodatkowo istotne objawy zapalenia pęcherza to także zmieniony kolor moczu (np. na brunatny czy czerwony), związany z obecnością krwi. Jeśli zakażenie nie jest odpowiednio leczone do listy objawów dołączyć mogą także takie dolegliwości jak gorączka, nudności i wymioty.
Zapalenie pęcherza u mężczyzn – objawy
Objawy zapalenia pęcherza u mężczyzn są podobne, jak u kobiet. Najczęściej pacjenci odczuwają silny ból w okolicy prącia, a także podczas oddawania moczu. Charakterystyczne jest częste parcie na mocz. U mężczyzn również może dochodzić do krwiomoczu (zmieniony kolor moczu np. na czerwony) czy nasilenia stanu zapalnego: gorączki, nudności i wymiotów.
Zapalenie pęcherza moczowego – badania
Gdy podejrzewamy zapalenie pęcherza, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. W końcu odpowiednio szybko wdrożone leczenie istotnie wpływa na czas trwania choroby i jej powikłania. Specjalista zbada nas, zleci badania i wskaże konieczne leczenie. Do podstawowych badań, jakie wykonuje się przy podejrzeniu zapalenia pęcherza zalicza się badania moczu, a niekiedy także badania krwi i badania obrazowe. Nie mniej istotne jest podanie lekarzowi wszystkich odczuwanych nieprzyjemnych dolegliwości.
Ile trwa zapalenie pęcherza moczowego?
Zapalenie pęcherza najczęściej trwa od 3 do 5 dni. Istotne jest, aby wiedzieć, że tak krótki czas choroby możliwy jest tylko, jeśli szybko zostanie włączone odpowiednie leczenie, stąd nie należy zwlekać. Odczuwając nieprzyjemne dolegliwości, warto jak najszybciej udać się do lekarza.
Z czym można pomylić zapalenie pęcherza?
Zapalenie pęcherza, choć często występuje, może być mylone z innymi schorzeniami układu moczowego. W przypadku kobiet najczęściej mylone jest z zapaleniem pochwy. W przypadku obu płci zapalenie pęcherza można pomylić także z zapaleniem cewki moczowej, chorobami wenerologicznymi, czy nawet kamicą nerkową, co jest związane z tym, że wszystkie te schorzenia dają bardzo podobne objawy, m. in. ból i pieczenie podczas oddawania moczu. Jednocześnie dokładna diagnostyka umożliwia dokładne rozpoznanie chorób.
Profilaktyka – jak zapobiec zapaleniu pęcherza
Chcąc zapobiegać zapaleniu pęcherza moczowego zaleca się picie dużej ilości płynów każdego dnia (min. 1,5l). Dodatkowo zaleca się także picie dodatkowej ilości płynów przed stosunkiem seksualnym, a po jego zakończeniu oddanie moczu. Podobnie w przypadku kąpieli np. w naturalnych zbiornikach wodnych – kluczowe jest oddanie moczu po kąpieli.
Na co dzień nie należy wstrzymać oddawania moczu. Należy także przestrzegać odpowiedniej higieny intymnej, co oznacza regularne i codzienne mycie delikatnymi środkami oczyszczającymi, a także podcieranie się w kierunku od przodu do tyłu. Swoją codzienną profilaktykę można także wzbogacić o picie soku z żurawin, które wspierają pracę układu moczowego.
Zapalenie pęcherza to częsta dolegliwość układu moczowego, zwłaszcza u kobiet. Wiedząc już, jakie są jego objawy, należy pamiętać o tym, że szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala uniknąć powikłań. Na co dzień kluczowa jest profilaktyka, a więc odpowiednie nawodnienie, właściwa higiena i zdrowy styl życia.
Bibliografia:
- R. Drabczyk. Zapalenie pęcherza i inne zakażenia układu moczowego – objawy, przyczyny, leki i leczenie. Medycyna praktyczna.pl, dostęp online 10.02.2025.
- A. Kupilas. Przewlekłe zakażenia układu moczowego. Przegląd Urologiczny 2010/5 (63).